چطور می توان pH خاک را تغییر داد؟

اگر pH خاک درست نباشد گیاهان به مواد مغذی مورد نیاز برای رشد دسترسی نخواهند داشت و این امر باعث کاهش سودآوری و افزایش ضایعات ناشی از مصرف نهاده های شیمیایی از قبیل کود و سم می شود.

اولین توصیه ما این است که قبل از هر گونه اقدامی به منظور تغییر pH خاک موارد زیر را در نظر بگیرید:

• چقدر می خواهید pH خاک را کاهش دهید.

• با چه سرعتی به تغییر pH خاک نیاز دارید.

• بودجه و هزینه های اصلاح pH خاک مزرعه شما چقدر است.

• هنگام تنظیم pH خاک، حتما حتما مقدار توصیه شده از هر ماده ای را همان طور که توسط آزمایش خاک نشان داده شده را اضافه کنید تا بدون تغییر مقدار زیاد در جهت مخالف، یک تغییر موثر ایجاد شود.

• همچنین ترکیب خاک مزرعه خود را نیز در نظر بگیرید. ممکن است تغییر pH برای خاک مزارعی که حاوی کربنات کلسیم آزاد هستند غیر عملی باشد زیرا کربنات کلسیم می تواند هر نوع اسیدی که تولید می شود را خنثی کند و در این نوع خاک ها بهتر است به جای تغییر pH خاک اقدام به کشت گیاهانی کنید که نسبت به pH خاک مقاوم تر هستند.

اصلاح pH خاک های قلیایی:

اگر آزمایش خاک نشان می دهد که pH مزرعه شما قلیایی است و لازم است که pH خاک خود را پایین بیاورید و آن را اسیدی تر کنید ابتدا عاملی که باعث قلیایی شدن pH شده است را تشخیص دهید و سپس با کمک یکی از عوامل زیر pH خاک را پایین ببرید.

گوگرد:

عنصر گوگرد یکی از موادی است که غالبا برای اسیدی سازی چشمگیر خاک و کاهش pH مورد استفاده قرار می گیرد زیرا نسبتا ارزان و بی خطر است و برای استفاده به راحتی قابل دسترس می باشد متاسفانه واکنش گوگرد در خاک کند است و استفاده از آن مدت زمان کاهش pH خاک را طولانی می کند اما نسبت به روش های دیگر احتمالا آسیب کمتری به گیاهان می زند. در واقع گوگرد مصرفی قبل از کاهش pH خاک باید دو فرایند ( بیولوژیکی و شیمیایی) را طی کند. در فرایند بیولوژیکی باکتری های خاک عنصر گوگرد را با آب و اکسیژن در خاک ترکیب می کنند تا اسید سولفوریک تشکیل شود و در صورتی که خاک گرم و مرطوب و جمعیت میکروبی فعال باشد 3 تا 6 ماه طول می کشد و به طور کلی تاثیر کامل گوگرد روی pH خاک ممکن است یک سال زمان ببرد. دقت شود که کاربرد زیاد گوگرد ( بیشتر از مقدار توصیه شده) ممکن است باعث کاهش pH به مقدار پایین تر از حد بهینه شود و مشکلات حادتری را برای گیاهان به وجود آورد. در زیر مقدار توصیه شده مصرف گوگرد برای 1000 متر مربع براساس کیلوگرم آورد شده است. دقت شود هر گونه کاربرد نهایی گوگرد و سایر عناصر غذایی باید بر اساس آزمایش خاک صورت گیرد.

بیش از 500 گرم گوگرد در ده متر مربع نباید در یک مرحله استفاده شود و بهتر است در یک برنامه زمانی منظم میزان گوگرد توصیه شده به تدریج به خاک اضافه شود فاصله بین دو مرحله گوگرد پاشی نباید بیشتر از 8 هفته باشد. گوگرد در خاک اکسید و با آب ترکیب می شود و تشکیل یک اسید قوی می دهد که می تواند ریشه گیاهان را بسوزاند بنابراین بهتر است با احتیاط و با دقت مصرف شود.

کودهای شیمیایی

استفاده از کودهای شیمیایی می تواند به عنوان یکی از روش های کاهش pH در نظر گرفته شود. کودهای آمونیومی شامل اوره، آمونیوم نیترات و سولفات آمونیوم مدتی است که توسط کشاورزان برای تامین نیتروژن و اصلاح pH خاک (پایین نگه داشتن) در محدوده مورد نظر مورد استفاده قرار می گیرد. باکتری های موجود در خاک آمونیوم موجود در این کودها را به ترکیبات اسیدی تبدیل می کنند که علاوه بر باروری باعث اسیدی تر شدن خاک می شوند. با این حال برای جلوگیری از مصرف زیادی نیتروژن، استفاده از این محصولات فقط برای تغییرات تدریجی pH خاک مورد استفاده قرار می گیرند سولفات آمونیوم نسبت به کودهای دیگر در هر کیلوگرم دو تا سه برابر بیشتر اسید تشکیل می دهد. این کود در خاک محلول است با این وجود یک وسیله مناسب برای کاهش pH خاک در طول دوره رشد گیاهان نیست. دی آمونیوم فسفات و مونو آمونیوم فسفات میزان اسید بالقوه ای نسبت به اوره و آمونیوم نیترات دارند. نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم باعث افزایش pH خاک می شوند، بنابراین اگر pH خاک بالا است باید از مصرف آنها جلوگیری کرد. بصورت کلی این کودها نباید برای کاهش pH خاک مورد استفاده قرار بگیرند اما اغلب مسئول تغییر تدریجی pH خاک در مزارع بزرگ و تجاری هستند.

سولفات آهن و سولفات آمونیوم ترکیبات دیگری هستند که به صورت محدود برای کاهش pH خاک مورد استفاده قرار می گیرند. این ترکیبات pH خاک را سریعتر از گوگرد کاهش می دهند زیرا آنها به جای واکنش های بیولوژیکی فقط به واکنش های شیمیایی نیاز دارند. در صورت استفاده از این ترکیبات برای کاهش pH باید 8 برابر بیشتر از گوگرد مصرف شوند. مصرف بیش از حد این محصولات باعث خطر سمیت آهن و آلومینیوم می شود ( بیشتر از 200 کیلوگرم در هکتار).

مصرف اسیدهایی مانند:

اسید سولفوریک (غالبا در زمانی که دمای خاک پایین است یعنی اوایل فصل بهار یا در کشت های زمستانه. به هر حال با احتیاط و با مشورت کارشناسان مصرف شود)
اسید نیتریک بعنوان یکی از پرکاربرد ترین راها در استفاده از اسید در کشاورزی مطرح است (غالبا در زمان رشد رویشی مصرف می شود)
و اسید فسفریک (در زمان ریشه زایی و گلدهی) نیز میتوانند خیلی سریع، هم pH خاک را کاهش دهند و در نتیجه موجب افزایش جذب عناصری مانند فسفر، روی، منگنز و آهن شودند، و هم اینکه رسوبات لوله ها و قطره چکان ها را باز کنند (اما ممکن است حاصلخیزی خاک را نیز در آینده کاهش دهد)

توجه داشته باشید که اسید هیومیک نمی تواند Ph خاک را کاهش دهد زیرا خود هیومیک اسید ها معمولا پی اچ شان حدود 9 است!

مواد آلی:

اضافه کردن هر نوع ماده آلی به خاک باعث اسیدی تر شدن خاک می شود اما پیت ماس از اهمیت ویژه ای برخوردار است با این حال باید مقادیر بسیار زیادی ماده آلی به خاک اضافه شود تا تاثیر قابل توجهی بر روی pH داشته باشد. به دلیل هزینه و زحمت زیاد این روش به طور کلی محدود به باغ های کوچک است.

اصلاح PH در خاک های اسیدی:

کشاورزان برای کاهش PH در خاک های قلیایی و یا به اصطلاح شیرین تر کردن خاک از آهک استفاده می کنند. در این خاکها آهک باید به طور مرتب به زمین اضافه شود. سنگ آهک نسبتا ارزان و بی خطر است و اثرات مضری بر جای نمی گذارد. افزودن آهک باعث افزایش pH خاک می شود و از این طریق عمده ترین مشکلات مرتبط با خاکهای اسیدی از بین می رود. از طرفی کاربرد آهک باعث می شود دو ماده مغذی ، کلسیم و منیزیم نیز به خاک اضافه شود. کاربرد آهک همچنین دسترسی فسفر را برای رشد گیاه فراهم میکند و با تسریع در تجزیه مواد آلی دسترسی به نیتروژن را نیز افزایش می دهد.

مقدار آهک مورد استفاده برای تصحیح اسیدیته خاک تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله pH خاک، بافت( مقدار ماسه، سیلت و خاک رس)، ساختار و مقدار ماده آلی قرار دارد. علاوه بر متغیرهای خاکی، محصولات زراعی و گیاهانی که در حال رشد هستند، بر مقدار آهک مورد نیاز تأثیر می گذارد.

بنابراین قبل از مصرف آهک حتما آزمایش خاک انجام دهید تا مشخص شود که به آهک کلیستیک( آهک کلیستیک از رسوبات آهکی طبیعی استخراج می شود و به یک پودر ریز خرد می شود و به آن آهک کشاورزی گفته می شود) نیاز دارید یا آهک دولومیتی( آهک دولومیتی به روش مشابه اما از منابع سنگ آهک حاوی کلسیم و منیزیم گرفته شده است)، اگر مشخص شد خاک حاوی مقادیر زیادی منیزیم است، از آهک کلیستیک استفاده کنید اما اگر آزمایش خاک کمبود منیزیم را نشان می دهد از آهک دولومیتی استفاده کنید. خاک های رسی اغلب مقادیری منیزیم ذخیره می کنند از این رو آهک کلیستیک انتخاب مناسبی برای خاک های رس و آهک دولومیتی برای خاک های شنی است. در زیر میزان مصرف آهک برای افزایش pH در سطح 1000 متر مربع بر حسب کیلوگرم آورده شده است. باز تاکید می شود مقدار مصرف نهایی بایستی بر طبق نتایج آزمایش خاک صورت گیرد.

آهک و گوگرد مورد استفاده محلول در آب نیستند و لازم است که به وسیله بیلچه و یا شخم تا عمق 25 سانتی متر خاک مخلوط کنید. استفاد از این مواد باعث تغییر فوری در pH خاک نمی شود. فرایندی زمانبر است و ممکن است هفته ها تا ماه ها طول بکشد.

چگونه PH خاک را اندازه گیری کنیم؟

pH خاک چگونه روی گیاهان تاثیر می گذارد؟

اطلاع از میزان pH خاک به قدری مهم است که اغلب با درجه حرارت بدن بیمار هنگام مراجعه به پزشک مقایسه می شود زیرا به راحتی خصوصیات خاک شما را مشخص می کند و سرنخ های مختلفی در رابطه با وضعیت خاک مزرعه شما فراهم می آورد.

کشاورزان هر ساله مبالغ زیادی جهت خریداری و مصرف کودهای شیمیایی جهت تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان پرداخت می کنند. بیشتر آنان بدون آگاهی از وضعیت عناصر غذایی و pH خاک اقدام به مصرف کودهای شیمیایی می کنند.

در واقع کشاورزان نمی دانند که اگر pH خاک در حد بهینه و مطلوب نباشد بعضی از عناصر غذایی موجود در خاک و کودهای مصرفی برای گیاهان قابل دسترس نیست و به اصطلاح می گویند عناصر غذایی گیر افتاده اند و مصرف کود در این خاکها بدون اصلاح pH خاک اتلاف هزینه است. زیرا pH خاک بر قابلیت جذب عناصر غذایی تاثیر می گذارد و اگر pH خاک در حد بهینه و یا مطلوب نباشد مصرف بعضی از کودهای شیمیایی بی اثر است.

اگر بخواهیم ساده بگوییم، وقتی pH تنظیم نباشد، کود دادن و ندادن فرقی نمی کند! و اثر گذاری کودهای ریشه ای به pH بستگی دارد.