به طور کلی کودهای اوره، نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم، نیترات پتاسیم و فسفات آمونیوم به راحتی در آب حل می شوند و به طور گسترده ای در تهیه محلول کودهای تک غذایی و یا ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرند.

یکی از عواملی که بر سرعت و انرژی لازم برای حل شدن کود تاثیر می گذارد اندومتریک (دمای محلول در حین حل شدن کود کاهش می یابد) یا اگزومتریک (دمای محلول در حین حل شدن کود افزایش می یابد) بودن کود است.

به عنوان مثال بیشتر کودهای نیتروژن گرانوله اندومتریک هستند و هنگام حل شدن در آب گرمای آب را جذب می کنند این امر باعث کاهش دمای آب و در نتیجه کاهش سرعت حل شدن کود می شود.

مثال دقیق تر واکنش نیترات کلسیم است. حلالیت نیترات کلسیم در دمای 30 درجه سانتی گراد بالا است اما این کود واکنش درون ریز (سرماده) قوی دارد و فقط 50 درصد آن در 5 دقیقه اول در آب حل می شود که منجر به افت دما از 30 درجه به 2 درجه سانتی گراد می شود.

این ویژگی می تواند غلظت مورد انتظار را در خط آبیاری کاهش دهد، زیرا بخشی از کود به صورت جامد و نامحلول در ته مخزن رسوب می کند. بنابراین در زمان کاربرد این کودها لازم است چند ساعت محلول در دمای محیط باقی بماند تا دمای آن افزایش یابد و تمام کود در آب حل شود.

با توجه به نقش دما در حلالیت کودها زمان سال ممکن است در تعیین میزان حلالیت کودها تاثیر بگذارد. در هوای سردتر مانند اوایل بهار و یا اواخر پاییز کود کمتری در آب خنک حل می شود و با افزایش دما میزان حلالیت کود بیشتر می شود بنابراین یک کود ممکن است در دمای تابستان کاملاً محلول باشد اما در زمستان از حالت محلول خارج شود و در مخزن رسوب کند.

2-1. سازگاری کود با آب آبیاری

پرورش دهندگان باید بدانند کدام نوع و کدام فرمولاسیون کود برای تزریق مناسب است برای درک اهمیت این موضوع به موارد زیر توجه بفرمایید:

نیتروژن:
منابع نیتروژن شامل اوره، نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم، نیترات پتاسیم، سولفات آمونیوم و تیوسولفات آمونیوم محلول در آب هستند.

پتاسیم:

بیشتر کودهای پتاسیم محلول در آب هستند و به راحتی از طریق سیستم آبیاری قطره ای مصرف می شوند. اما ناسازگاری کودهای پتاسیمی با سایر عناصر و تشکیل رسوبات جامد هنگام مخلوط شدن در مخزن، از جمله معایب استفاده از این کودها در سیستم آبیاری قطره ای است. منابع پتاسیم که بیشتر در سیستم های آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد شامل کلرید پتاسیم و نیترات پتاسیم است. فسفات های پتاسیم نباید به سیستم های آبیاری قطره ای تزریق شوند.

فسفر:
بیشتر کودهای فسفره ( از جمله آمونیوم فسفات و سوپر فسفات) حلالیت کمی در آب دارند و نباید در سیستم آبیاری تزریق شوند. بعضی دیگر از منابع فسفر از قبیل مونوآمونیوم فسفات، دی آمونیوم فسفات، مونو پتاسیم فسفات و اسید فسفریک قابلیت حل شدن در آب را دارند. با این حال اگر غلظت کلسیم در آب آبیاری بالا باشد این عناصر رسوب می کنند و توصیه می شود از مصرف کودهای فسفره در آبهای با غلظت بالای کلسیم جلوگیری شود.
بعضی از کشاورزان اسید فسفریک را در سیستم آبیاری قطره ای تزریق می کنند این نحوه مصرف علاوه بر تامین فسفر مورد نیاز گیاه PH آب را نیز پایین می آورد و از ته نشین شدن کودهای فسفره جلوگیری می کند.

به طور کلی اگر PH آب آبیاری بالا باشد مصرف اسید فسفریک موثرتر خواهد بود زیرا با افزایش PH فسفات ها رسوب می کنند. یک رویکرد موفقیت آمیز جهت جبران این مشکل مصرف اسید سولفوریک و یا اوره سولفوریک به دنبال تزریق اسید فسفریک است این عمل برای اطمینان از حفظ PH آب در سطح پایین ( 4 تا 5) صورت می گیرد.
در حالت کلی اسید فسفریک فقط هنگامی باید در سیستم آبیاری تزریق شود که غلظت کلسیم و منیزیم در آب زیر 50 قسمت در میلیون (50PPM) و سطح بی کربنات کمتر از 150PPM باشد.

منیزیم:
منیزیم به راحتی در آب حل می شود. وقتی آب آبیاری حاوی مقادیر بالای یون های منیزیم باشد، نباید کود فسفات آمونیوم به آن اضافه کرد. زیرا باعث ایجاد فسفات آمونیوم منیزیم در مخزن کود می شود. عدم استفاده از کود NH4 در چنین شرایطی می تواند از خطر گرفتگی قطره چکان ها جلوگیری کند.

کلسیم:
قبل از تزریق هر گونه کود فسفره، اوره- آمونیوم نیترات یا سولفور اوره لازم است که کودهای حاوی کلسیم از مخزن کود، لوله ها و فیلترها شسته و بیرون ریخته شوند. کلسیم به هیچ وجه نباید همراه با کود سولفات تزریق شود زیرا ترکیب آنها باعث تشکیل کلسیم سولفات نامحلول (گچ) می شود. در کل کودهای حاوی کلسیم نباید با کودهای حاوی سولفات و فسفات مخلوط شوند. مخلوط کلسیم با سولفاته ها و فسفاته ها موجب ایجاد رسوب در لوله ها و همچنین عدم جذب کود می شود.

ریز مغذی ها:

برخی از ریز مغذی نسبتا” نامحلول هستند بنابراین در سیستم آبیاری قطره ای استفاده نمی شوند. اینها شامل فرم های کربنات، اکسید یا هیدروکسید روی، منگنز، مس و آهن است. فرم سولفات مس، منگنز و روی محلول در آب هستند و معمولا ارزان ترین منبع ریز مغذی به حساب می آیند. بعضی از مطالعات ثابت کرده اند فرم نیترات جذب ریز مغذی ها را تسهیل می کند.

3-1. PH آب آبیاری:

PH محلول آبیاری باید در محدوده 5/5 تا 7 باشد. PH بسیار زیاد باعث کاهش در دسترس بودن آهن، منگنز و روی می شود و همچنین ممکن است باعث رسوب کلسیم و منیزیم فسفات ها یا کربنات ها در خطوط آبیاری شود. pH خیلی کم برای ریشه ها مضر است و ممکن است غلظت منگنز را در محلول خاک افزایش دهد.

2. اختلاط کودها

اگر به هر دلیلی نمی توانید از کودهای ترکیبی و کامل از قبیل NPK استفاده کنید و نیاز هست مخلوطی از کودهای مختلف را خودتان آماده کنید برای جلوگیری از رسوب کودها و در نتیجه خسارت شدید به محصول و سیستم آبیاری استفاده از ترکیب مناسب بسیار مهم است.

شما باید برخی از دستورالعمل های را رعایت کنید و از سازگاری بین کودهای مختلف که در جدول زیر نشان داده شده است آگاهی داشته باشید.